Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Malatya Genç Girişimciler Kurulu Başkanı Abdurrahman Baydemir, Suriye’de Esad yönetiminin düşmesi sonrası yaşanacak tersine göçün istihdam üzerinde olumsuz etki yapacağını belirterek, “Şu anda Türkiye'nin ağır iş yükünü benim gördüğüm kadar Suriyeliler çekiyor. Sanayi sektöründe olsun, tarım sektöründe olsun tamamen mesela şu anda besicilik yabancı ülkelerden gelen personellere bakıyor. Yarın onlar gittiği zaman işçinin de maliyeti artacak" dedi.
TOBB Malatya Genç Girişimciler Kurulu Üyeleri, Suriyelilerin ülkelerine dönmelerinin istihdam üzerinde yaratacağı etkileri değerlendirdi. Mali Müşavir Tümer Ülger, Suriyelilerin ülkelerine dönmesinin istihdam sorununa yol açabileceğini belirtirken, "Ekonomik açıdan düşündüğümde, bu Suriyeli vatandaşların göçleri sağlanmalı" diye konuştu.
"Şu anda Türkiye'nin ağır iş yükünü Suriyeliler çekiyor"
Malatya Genç Girişimciler Kurulu Başkanı Abdurrahman Baydemir, Suriyelilerin ülkelerine dönmeleriyle birlikte istihdam sorunu yaşanacağını belirterek şöyle konuştu:
“Aslında bu Suriyelilerin gitmesi değil de Türkiye'de istihdam sorunu. Bu sorun yaklaşık olarak 10 yıl başladı. Türkiye'de 10 yıldır sadece Organize Sanayi Bölgeleri değil, diğer iş sektörleri alanında da personel bulmakta esnaflarımız, tüccarlarımız, sanayicilerimiz zorlanıyor. Yani bu yeni bir süreç aslında değil. Şu anda Türkiye'nin ağır iş yükünü benim gördüğüm kadar Suriyeliler çekiyor. Sanayi sektöründe olsun, tarım sektöründe olsun tamamen mesela şu anda besicilik yabancı ülkelerden gelen personellere bakıyor. Çukurova'ya bakıldığında Çukurova bölgesinde hasat yapan işçilerin, personelin, çalışanların neredeyse yüzde 50’si, yüzde 60’ı hep yabancı uyruklu. Yarın onlar gittiği zaman işçinin de maliyeti artacak. İnşaat işçilerinin yarısı yabancı personel. Türkiye'deki küçükbaşlar, büyükbaş çiftliklerinin çoğu yabancı personel çalışıyor. Yüzde 70’e yakını Afganlı. ”
"Kayısı sektöründe çalışanların büyük bölümü Suriyeli"
Aile şirketinde kuru meyve ihracatı yapan Berk Vural, Suriyelilerin ülkelerine döneceğini düşünmediğini belirterek şu ifadeleri kullandı:
"Ben de Malatya'da Organize Sanayi Bölgesi'nde ailemle birlikte kuru meyve ihracatı yapan bir firmada görev almaktayım. Babamın sektör tecrübesi yaklaşık 30 yıla dayanıyor. Ben de hemen hemen 10 senedir bu sektörün içerisindeyim. Bizim sektörümüz için konuşacak olursak Malatya tarımsal anlamda kayısıya bağlı olan bir il. Bu sektörde yaklaşık 10 yıl, 15 yıl yani Suriye savaşından bu yana çalışan personelin gerek bahçede gerek işletmelerde büyük bir çoğunluğunu Suriyeliler oluşturmakta. Dediğim gibi son senelerde tamamen Suriyelilerin eline bağlı kayısı işi. Benim şahsi fikrim, gideceklerine inanmıyorum. Neden diyeceksiniz? Çünkü küçükken buraya gelen bir Suriyeli kardeşimiz bugün burada hayatını kurdu, hayatını idame ediyor. Belki evlendi, çocukları oldu. Artık buranın insan olarak kendilerini görüyorlar. Malatya üzerinde konuşmayalım, genel Türkiye anlamında söylüyorum. Ben o yüzden tekrardan oraya döneceklerini düşünmüyorum. Çünkü döndükleri zaman bıraktıkları bir ülke, bıraktıkları gibi bir şehir bulamayacaklarını görüyorum. O yüzden de gideceklerine inanmıyorum.”
"Suriye de henüz taşlar yerine oturmadı"
Suriye’de belirsizliğin sürdüğünü ifade eden Süleyman Yücel, şöyle konuştu:
“Süleyman Yücel ve yaklaşık 13- 14 senedir sigorta hasar danışmanlığı işiyle uğraşıyorum. Bunun yanı sıra Arguvan’da, Arguvan Doğal Tarımsal Kalkınma Kooperatifi’nde Yönetim Kurulu Başkanlığını yapıyorum. Arguvan'daki sektörümüz üretime dayalı bir sektör. Oradaki bölgemiz için söyleyeyim. Bizim orada çok fazla yabancı uykuluk kimse yok. Hayvancılık üzerine çoban görevi yapmaktadırlar. Suriyelilerin gitmesi bazı sektörlere doğal olarak sıkıntı yaratacaktır. Ama şu anki rejim değişikliklerinden sonraki süreçleri kestirebilmek biraz daha zor görüyorum. Orada çok fazla sayıda ülkenin temasları var. Orada çok fazla kendi işlerinde örgütler var. O örgütlerin nasıl bir yol izleyeceğini, nasıl bir devletin kurulma aşamasında olacağını tam olarak şu anda kestirebilmek biraz zor. Ama ben de çok daha fazla döneceklerini düşünmüyorum. Çünkü burada bir yer yurtları artık oldu."
"Sektörde Suriyeli sayısı yüksek, ancak sigortalı sayısı düşük"
Mali Müşavir Tümer Ülger ise Suriyelilerin kendi ülkelerine gönderilmeleri gerektiğini belirterek şunları ifade etti:
“Bir yabancı uyruklu vatandaş çalıştıracaksak, 5 Türk işçi istihdam etmek zorundayız. Bu kanunen böyle, sosyal sigortalar kanununa göre. Ben de arkadaşlarıma katılıyorum. Ancak ekonomik açıdan düşündüğümde, bu Suriyeli vatandaşların göçleri sağlanmalı. Çünkü Türkiye üzerinde sosyal haklar aldıklarını, biliyoruz, duyuyoruz. Bu taraftan baktığımızda, ekonomik açıdan daha farklı süreçler görebiliriz. Belki ekonomimize daha katkı olabilir. Tabii ki Suriye işçi istihdamının da ülkemizden gitmesi de işçilik maliyetlerine etki edecek. Ters taraflı düşünürsek, bu etki de işverenler tarafından ürün maliyetlerine yansıtılacaktır diye düşünüyorum. Sektörde Suriyeli sayısı yüksek, ancak sigortalı sayısı düşük. Devlet de buna göz yumar gibi oluyor benim tahminimce. Denetim yok diyebiliriz.”