Erdal Sağlam
Beklentiler açısından, bu hafta açıklanacak Kasım ayı enflasyon verisinin önemi büyük. Ancak Merkez Bankası yönetimi, Kasım ayı enflasyonu kaç gelirse gelsin, Aralık’ta faiz indirimini başlatacak gibi gözüküyor. Kasım enflasyonu belli ki indirim oranında etkili olacak.
Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan’ın son açıklama ve raporları, Banka yönetiminin Aralık’ta indirimin zeminini hazırlayacak biçimde iletişime geçtiklerini gösteriyor. Daha önce riskler öne çıkarılırken, bir süredir Merkez Bankası yönetimi ve ekonomi yöneticilerinin elde edilen başarıları öne çıkardıklarına şahit oluyoruz.
Son olarak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da ekonomik program uygulamasında cari açık, bütçe açığı, rezervler ve istihdam gibi alanlarda beklenenden daha iyi sonuçlar aldıklarını söylemiş. Buna karşılık enflasyonda arzu ettikleri düzeye gelemediklerini kaydetmiş. Enflasyonda düşüş başladığını, beklentilerde geriye gidiş olduğunu ancak hala tam arzu edilen düzeye ulaşılamadığını ifade etmiş.
Yılmaz’ın da kabul ettiği gibi; enflasyonla mücadelede planlanan gerilemeler yaşanmadığı için, hem bu yıl hem de 2025 yılı enflasyon hedefleri sürekli yukarı doğru revize edilmek zorunda kaldı. Yıla daha düşük hedeflerle girilip, yıl içerisinde 2024 yıl sonu hedefi yüzde 38’e çıkarıldı ama son revizyonda hedef yüzde 44’e yükseldi. Son açıklamalardan anlıyoruz ki; yıl sonunda yüzde 45’li bir rakam ekonomi yönetimi tarafından başarı olarak lanse edilmeye hazırlanıyor.
Aynı yüksek oranlı revizyonlar 2025 yılı için de söz konusu. Son revizyonda 2025 yıl sonu hedefi yüzde 21’e çıkarılırken, hata koridoru yüksek tutularak, yıl sonunda yüzde 26 rakamına ulaşılması hata payı içinde gösterildi. Piyasaların beklentisi yüzde 27.2 olarak gözüküyor ama özellikle reel sektörün 2025 yılı beklentisi yüzde 50’lere yakın seyrediyor. İş dünyası ile yapılan temaslar gösteriyor ki; önümüzdeki yılın sonunda enflasyonun yüzde 35’in altına ineceğine inanan sayısı oldukça az.
İşte Kasım ayı enflasyon verisi hem bu yıl sonu, hem de gelecek yıl sonu beklentileri açısından önemli olacak. Merkez Bankası açıklamalarına bakarak, daha önce Kasım’da mevsimsel etkiler arındırıldıktan sonra yüzde 2’nin altında rakam beklenirken, artık yüzde 2 ile 2,5 tahmin ediliyor. Bu da yıl sonunda yüzde 45’li rakamlara denk geliyor.
İndirim moral verebilir ama...
Merkez Bankası, 26 Aralık’ta yapacağı yılın son toplantısına hem Kasım ayı enflasyonunu görüp, hem de Aralık enflasyonu hakkında öncü verileri almış olarak girecek. Bu arada önümüzdeki hafta başlayacak olan asgari ücret görüşmelerinde, 26 Aralık’a kadar zam oranı hakkında belirli bir rakam da oluşur diye bekleniyor. Dolayısıyla Aralık’taki faiz indirimine kadar, önümüzdeki dönem için ekonomik tablonun netleşmesi bekleniyor.
Merkez Bankası’nın yaptığı iletişim Aralık’ta indirime başlanacağını gösterirken, saydığımız bu unsurlar indirim oranına etkili yapacak gibi gözüküyor. Asgari ücretin yüksek tutulması ve enflasyonun hala rayına girmemesi halinde indirim oranının yüzde 2 hatta 1.5’e kadar inmesi beklenebilir. Ancak işler yolunda giderse beklenen indirim oranının yüzde 2,5 olacağı tahmin ediliyor.
Faiz indirimi için bu kadar kesin konuşurken, ekonomi yöneticilerinin son demeçlerinin yanında, iş dünyasından gelen şikayetlerin artmasını da göz önünde bulunduruyoruz. Dolayısıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın mutlaka artık faiz indiriminin başlamasını istediğini, Merkez Bankası’nın bir-iki ay gecikmeyle bu adımı yürürlüğe koyacağını tahmin ediyoruz.
Faiz indirimlerinin yıl içinde, özellikle yılın ilk yarısında yüksek oranlara ulaşmasını beklemiyoruz. Ancak özellikle iş dünyasında, “faizlerin inmeye başlayacağı” algısının moral olacağı düşünülüyor. Ancak yıl ilerledikçe, enflasyondan kötü sonuçlar gelmeye devam ederse, faiz indirimlerinin hem küçük oranlarda gerçekleşip hem de bir ara durması bile söz konusu olabilir. Yani indirimler başladıktan sonra enflasyondaki gerilemenin boyutu önemli olacak. Bir başka deyişle; 5 puan civarında bir inişin iş dünyasının sorunlarını çözmeye yetmeyeceği açık. Bu nedenle de indirimler nedeniyle umutlanan iş kesiminin yıl içinde hayal kırıklığı yaşama riskinin büyük olduğunu da söylemeliyiz.
İş dünyasının ötesinde, vatandaşların kredi kartı kullanımında büyük sıkıntılar gözleniyor. Bankalar Eylül sonunda kredi kartı borçları için yapılan yeniden yapılandırmanın yıl sonuna kadar uzatılmasını istiyorlar. Faiz indirimi kredi kartı kullananlar için ne kadar umut olur bilemiyoruz ama ekonomide, enflasyon başta olmak üzere işlerin yolunda gitmediği kesin. Umarız çekilen bunca sıkıntıya rağmen, uygulanan ekonomik programdan tümüyle geri dönüş olmaz.