ABD'nin Cleveland Sanat Müzesi koleksiyonunda yer alan Marcus Aurelius heykeli, uzun yıllar süren bilimsel ve hukuki çabaların ardından nihayet Türkiye'ye iade edilecek. Burdur'daki Boubon Antik Kenti'nden 1960'lı yıllarda kaçak kazılarla yurt dışına çıkarılan bu bronz heykel, Roma İmparatoru Marcus Aurelius'u bir filozof olarak betimliyor ve milattan sonra 2. ile 3. yüzyıllara tarihleniyor. Türkiye'nin onlarca yıldır takip ettiği bu eser, Cleveland Sanat Müzesi'nin koleksiyonunda bulunuyordu.
Boubon Antik Kenti'nden kaçırılan eserler, Prof. Dr. Jale İnan'ın öncülüğündeki çalışmalarla gündeme gelmişti. Ancak Marcus Aurelius heykelinin iadesi, bugüne kadar gerçekleşmemişti. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın yıllardır sürdürdüğü titiz çalışmalar ve bilimsel veriler, heykelin Boubon Antik Kenti'ndeki Sebasteion yapısına ait olduğunu kesin olarak kanıtladı.
2021 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı, New York Manhattan Bölge Savcılığı ve Amerikan İç Güvenlik Soruşturmaları Birimi (HSI) arasında başlayan iş birliği sayesinde, Lucius Verus, Septimius Severus ve İmparator Caracalla'ya ait heykeller de dahil olmak üzere pek çok Boubon kökenli nadide eser Türkiye'ye geri döndü. Bakanlığın arşiv belgeleri, akademik araştırmalar ve antik kentteki kazı çalışmaları, heykelin orijinal yerini net bir şekilde ortaya koydu. Ayrıca, kaçak kazılara tanık olan kişilerin ifadeleri de bilimsel verileri destekledi. Bu gelişmeler üzerine Manhattan Bölge Savcılığı ve HSI, Türkiye'nin iade talebini haklı bularak Cleveland Sanat Müzesi'ndeki heykele el konulması kararını verdi.
Cleveland Sanat Müzesi, Ekim 2023'te el koyma kararına itiraz ederek heykelin kökeninin kesin olmadığını iddia etti. Ancak Türkiye'nin sunduğu bilimsel veriler ve detaylı analizler, müzenin bu iddiasını geçersiz kıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, uzlaşmacı bir tutum sergileyerek müzenin bilimsel analiz yapılması talebini kabul etti. 2024 yılının Mayıs ayında, Bakanlık uzmanlarının gözetiminde heykelin silikon ayak kalıbı alındı ve Boubon Antik Kenti'ndeki bronz heykel kaideleriyle tam uyumlu olduğu tespit edildi.
Cleveland Müzesi tarafından görevlendirilen arkeometri uzmanı Prof. Dr. Ernst Pernicka ve Bakanlığın uzman konservatörleri, Boubon Antik Kenti ile Burdur Müzesi'ndeki Valerianus heykeli ve Marcus Aurelius heykelinden kurşun izotop, taş ve toprak analizleri için numuneler aldı. Almanya'daki Curt Engelhorn Arkeometri Merkezi laboratuvarlarında yapılan tarafsız analizler, heykelin Boubon'da uzun süre gömülü kaldığını kesin olarak kanıtladı.
Bu bilimsel bulguların ardından Cleveland Sanat Müzesi, Marcus Aurelius heykelinin Türkiye'ye iadesini kabul etti. Manhattan Bölge Savcılığı tarafından Türkiye'ye resmen bildirilen bu karar, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın yurt dışına kaçırılan eserleri geri getirmek için yürüttüğü diplomatik, hukuki ve bilimsel çabaların önemli bir başarısı olarak kayıtlara geçti.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, heykelin iadesini "Tarihi bir geri dönüş daha" başlığıyla duyurdu ve "Kültür mirasımıza sahip çıkmaya devam ediyoruz" ifadelerini kullandı. Bu gelişme, Türkiye'nin kültürel mirasını koruma ve kayıp eserleri geri kazanma konusundaki kararlılığını bir kez daha gözler önüne serdi.
